पाठ ४: परियोजनालाई वास्तविकतामा कसरी परिणत गर्ने ?

वित्तीय व्यवस्थापन जीविकोपार्जन पहलहरू र आय आर्जन गतिविधिहरूको प्रमुख तत्व हो, जस्तै नर्मन रोडियाले साझा  गर्नुभएको छ

वित्तीय पूँजीले अन्य पूँजीहरूको आदानप्रदान वा उपयुक्तकरण गर्न अनुमति दिन्छ । यो समुदायमा मौद्रिक तरलता (कसरी छिटो पैसा पहुँच गर्न सकिन्छ), प्रत्यक्ष र अप्रत्यक्ष मौद्रिक आय, साथै आर्थिक स्रोत र ऋणका अवसरहरूको पहुँचको प्रतिनिधित्व गर्छ । यसले निम्न प्रश्नहरूको जवाफ दिन्छः

• समुदायमा व्यक्तिगत, पारिवारिक र सामुदायिक नगद आम्दानी के हो ?
• समुदायमा कामको अवसरहरू के हुन्छन् ?
• समुदायमा पूँजीकरण, वित्त वा ऋणका अवसरहरू के हुन्छन् ?
• सरकारी कार्यक्रमहरू जसले वित्तीय, पर्यावरणीय, सांस्कृतिक वा सामाजिक प्रक्रियाहरूलाई समर्थन गर्दछन् के हुन् ?
• वित्तीय, पर्यावरणीय, सांस्कृतिक वा सामाजिक प्रक्रियाहरूमा सहयोग गर्न चाहने वा पहिले नै समर्थन गर्ने विज्ञान गर्ने निजी संगठनहरू के हुन् ?
• कुनै वित्तीय उपकरण र मंचहरू जस्तै बैंक एप्स, कार्ड मेसिनहरू, क्राउडफन्डिङ उपलब्ध छन् ?

तपाईंको पहललाई योजना बनाउँदा, तपाईंले सन्दर्भ, माप, र तपाईंको पहलको विशेष वित्तीय आवश्यकताहरूमा सोच्नुपर्ने छ र प्रक्रियाको लागि वित्तीय योजना बनाउनुपर्छ ।  केहि महत्वपूर्ण कुराहरू भावना गर्नः

• तपाईंको रणनीति डिजाइन गर्नुहोस् र एक कार्य योजना बनाउनुहोस् जसले कम लागत र बढी फाइदा भएका कार्यहरूलाई प्राथमिकता दिन्छ, छोटो अवधिमा र दीर्घकालिक लक्ष्यहरू ध्यानमा राख्नुहोस् ।
• पहिलोमा एक सानो पैमाना को प्रोटोटाइप डिजाइन गर्नुहोस् र यसलाई परीक्षण गर्नुहोस् । यसले तपाईंलाई पूर्णरूपमा विकसित योजनामा महत्वपूर्ण स्रोतहरू लगाउनु अघि तपाईंको दृष्टिकोणलाई संशोधित गर्न अनुमति दिन्छ ।
• आफ्ना विचारहरूमा सहकारी डिजाइन गर्नुहोस् र अन्यहरूसँग काम गर्नुहोस्, डिजाइन र कार्यान्वयनको प्रत्येक चरणमा सुधार गर्न र प्रतिक्रिया प्राप्त गर्नुहोस् ।
• तपाईंको सन्दर्भमा समान उत्पादनहरू भएका व्यापारहरूलाई अध्ययन गर्नुहोस्, बजार विश्लेषणको लागि आधारशिला को रूपमा ।
• तपाईंको उपलब्ध वित्तीय पूंजीको मूल्यांकन गर्नुहोस् र योजना अनुसार निवेशहरूलाई अग्रताबद्ध गर्नुहोस् । उदाहरणका लागि, विशेष औजार वा मिसालमा स्पष्टता प्राप्त गर्न वा आफ्नो प्रोटोटाइप परीक्षण गर्न वा आफ्ना कार्यक्षेत्रको विस्तार गर्न स्ट्रटेजिक निवेश गर्न के राम्रो हो भन्ने निर्धारण गर्नुहोस्।

• समुदायमा आधारित वित्तीय स्रोतहरूः

समुदाय बचत समूहहरूः “यो संगठन वा बचत समूहमा २५ जनासम्मको संख्यामा या त्यसको मात्रामा पैसा बचत गर्न एक प्रभावी तरिका हो । यी व्यक्तिहरू समुदायबाट सम्मिलित हुन सक्छन्, जसको काम गर्ने सहकर्मी, मित्रहरू वा समुदायबाट आएका हुनसक्छ । समुदाय बचत समूहहरू त्यहाँ सचेत हुने जनसंख्यामा नियमित रूपमा केही रकम बचत गर्ने अनुबद्धताहरू, त्यहाँ संयुक्त खातामा आफ्नो बचत जम्मा गर्छन् । केहि समूहहरू सानो किस्ता पनि प्रदान गर्छन् । यी संसारका विभिन्न भौगोलिक क्षेत्रमा लोकप्रिय छन्, पश्चिमी अफ्रिकी सो–सो देखी मेक्सिकन तन्दास देखी भियतनामी हुइस  ।

थप जानकारीको लागिः  समुदाय बचत समूहहरू के हुन् र कसरी काम गर्छन् ?

अनलाइनमाध्यद्वारा गरिने क्राउडफन्डिङ – “अनलाइन माध्यमको प्रयोग गरि व्यक्तिहरूसँग ठूलो मात्रामा आर्थिक स्रोत जुटाउनको लागि यो एक प्रभावकारी विधि हो । यो आर्थिक प्राप्ति गर्ने एक नवीनतम तरिका हो । किनकि यहाँ एक वा एकभन्दा बढी आर्थिक संस्थाहरूबाट  आर्थिक स्रोत आउँछ । आर्थिक स्रोतहरू नयाँ परियोजना, व्यवसाय, विचार वा कारणलाई वित्त प्रायोगिक गर्ने इच्छुक एक समूहबाट संचित हुन्छ ।“ – सोलिदारिडाड

उदाहरणहरूः

➔ किभाः किभा कहाँ काम गर्छ ?

➔ लेंड अ ह्यान्ड (औपचारिक रूपमा प्लस प्लस०) क्राउडफन्डिङ र प्रभाव क्राउडफन्डिङका लागि उपलब्ध कम्पनीहरू (वेबसाइट अंग्रेजी, स्पेनिश, र फ्रेन्च भाषामा)

• गैरसरकारी संस्थाहरू मार्फत प्रभाव लगानी कोष

उदाहरणः आरआरआईः समुदाय भूमि अधिकार र संरक्षण वित्त पहल (CLARIFI)

CLARIFIले समुदाय अधिकार, जीविकोपार्जन, र संरक्षणमा लगानी गर्ने वित्तीय संयन्त्रहरूको विद्यमान पारिस्थितिकी तंत्रलाई पूरक बनाउँछ, जसमध्ये आरआरआई द्वारा आरम्भ गरिएका (टेन्योर सुविधा र रणनीतिक प्रतिक्रिया संयन्त्र) साथै स्वदेशी र समुदाय अधिकारधारी संगठनहरूद्वारा सिर्जना गरिएका राष्ट्रिय र क्षेत्रीय स्तरका कोषहरू छन् ।”

वेबसाइटः CLARIFI के हो ? (अंग्रेजी, फ्रेन्च, स्पेनिश भाषामा उपलब्ध)

• सरकारी कार्यक्रमहरू

यो मुख्यतय प्रत्येक देशको सरकार र राष्ट्रिय तथा स्थानीय स्तरमा अस्तित्वमा रहेका कार्यक्रमहरूमा निर्भर गर्छ । केही उदाहरणहरू

• वातावरणीय सेवाहरूको लागि भुक्तान
• ग्रामीण व्यवसायहरू वा कृषिका लागि ऋण वा अनुदान

• बैकिंग संस्थाहरूबाट वित्तीय सेवाहरू

राष्ट्रिय बैंकहरू वा लघुवित्त सेवाहरूले निम्न सेवाहरू प्रदान गर्न सक्छ

• व्यवसायिक ऋण
• वित्तीय सल्लाह
• लगानी सेवाहरू
• चेकिंग र बचत खाता
• क्रेडिट कार्डहरू

• निजी साझेदारिहरू

उत्पादन वा सेवाहरू प्रदान गर्ने प्रत्यक्ष व्यावसायिक अवसर, जसलाई निजी व्यवसायले आफ्नो मूल्य श्रृंखलामा समावेश गर्न सक्छ। यस प्रकारका व्यावसायिक साझेदारिहरू क्षेत्रीय, राष्ट्रिय वा अन्तर्राष्ट्रिय हुन सक्छन्, र आकार र स्केलमा फरक–फरक हुन सक्छन् ।

“हामीले सबै हस्तशिल्पीहरूलाई एक साझा मंचमा ल्याउन र एकीकृत गर्न इण्डिया ह्यान्डमेड कलेक्टिभ गठन गर्यौँ । यसो गर्दा, हामीले देशका विभिन्न भागबाट वास्तविक ह्यान्डलूम उत्पादनहरू सचेत ग्राहकलाई परिचय गराउन सक्षम भएका छौं । हामी उपभोक्तालाई हाम्रो समृद्ध ह्यान्डलूम र हस्तनिर्मित सम्पदाबारे शिक्षित गर्न पनि चाहन्छौं । हाल, हामी केही सदस्य संस्थाहरूको प्रतिनिधित्व गर्छौं, करिब २५०० ग्रामीण हःतशिल्पीहरूसँग काम गर्दै, उनीहरूको उत्पादनहरू प्रदर्शन गर्दैछौं र हामी आशा गर्छौं कि सक्रिय संरक्षणद्वारा, यी संख्याहरूलाई धेरै गुणा बढाउन सकिन्छ ।”

हाम्रो यस पहलको उद्देश्य स्वदेशी बुनकरहरू, कताई गर्नेहरू र नैतिक साना वस्त्र उत्पादकहरूलाई यस क्षेत्रमा आफ्नो काम जारी राख्न प्रोत्साहित गर्न र तिनीहरूको व्यवसायलाई यो साझा मंचमार्फत प्रवर्द्धन गरेर टिकाऊ रूपमा आर्थिक स्थिति सुधार्न मद्दत गर्नु हो । हस्तनिर्मित कपडाको बजार विस्तार गर्न र उपभोक्ताहरूमा आधारभूत स्तरका हितधारकहरूको अवस्थाबारे सचेतना फैलाउन, हामी राम्रो कपडा प्रयोगका माध्यमबाट न्यूनतम फोहोर सिर्जना गर्दै, हाम्रो प्राकृतिक पारिस्थितिकी तंत्रमा सन्तुलन ल्याउन योगदान गर्ने उद्देश्यले प्रयासरत छौं । जसले जीवनको गुणस्तरलाई टिकाऊ र समग्र रूपमा कायम राख्छ ।

📖 भारतमा बुनाईको आजीविकाको बारेमा थप पढ्नुहोस्, बुन्दाहरूलाई सँगै ल्याउने र उनीहरूलाई उच्च स्तरमा मद्दत गर्ने प्लेटफर्म, र ढिलो फेसन व्यवसायको सामाजिक उद्यम मोडेल यहाँ पढ्नुहोस.

चौथो प्रत्यक्ष सत्र पछि पूरा गर्न गतिविधिहरू।